سرنگونی سریع بشار اسد، رئیسجمهور سوریه، نگرانیهایی را در میان مردم سوریه، کشورهای منطقه و همچنین قدرتهای جهانی برانگیخته و این در حالی است که ائتلاف شورشیان نخستین گامهای خود را برای گذار به حکومتی جدید برداشت.شورای امنیت سازمان ملل اواخر دوشنبه پشت درهای بسته جلسهای برگزار کرد. دیپلماتها گفتند که هنوز از سرعت وقوع این رویداد در عرض تنها ۱۲ روز پس از جنگ داخلی ۱۳ سالهای که سالها در بنبست بود، شوکهاند.واسیلی نبنزیا، سفیر روسیه در سازمان ملل، پس از این نشست گفت: «همه غافلگیر شدند، همه، از جمله اعضای شورا. بنابراین باید صبر کنیم، اوضاع را مشاهده کنیم و ببینیم چگونه پیش خواهد رفت.» روسیه، نقشی کلیدی در حمایت از دولت اسد و مقابله با شورشیان داشت و در نهایت هم بشار اسد روز یکشنبه پس از فرار از دمشق و پایان دادن بر حکمرانی ۵۰ ساله وحشیانه خانوادهاش وارد روسیه شد.در حالی که همچنان مردم در دمشق مشغول جشن و شادی هستند، نخستوزیر اسد، محمد جلالی، روز دوشنبه اعلام کرد که قدرت را به «دولت نجات» که توسط شورشیان در مناطق تحت کنترل آنان در شمال غرب سوریه هدایت میشود، واگذار خواهد کرد.احمد شرع، فرمانده اصلی شورشیان، که با نام ابومحمد جولانی نیز شناخته میشود، با جلالی و معاون رئیسجمهور، فیصل مقداد دیدار کرد تا درباره دولت انتقالی مذاکره کند. به گفته یک منبع آگاه، جلالی اعلام کرد که این انتقال قدرت ممکن است چند روز طول بکشد.تلویزیون الجزیره گزارش داد که محمد بشیر، رئیس دولت نجات، ریاست دولت انتقالی را بر عهده خواهد گرفت.پیشروی سریع ائتلاف شبهنظامیان به رهبری هیئت تحریر الشام (HTS)، که قبلاً به القاعده وابسته بود، نقطه عطفی تاریخی برای خاورمیانه محسوب میشود. جنگ داخلی سوریه که از سال ۲۰۱۱ آغاز شد، صدها هزار کشته بر جا گذاشت، یکی از بزرگترین بحرانهای پناهجویان در دوران مدرن را رقم زد، شهرها را به ویرانه تبدیل کرد، جمعیت روستاها را کاهش داد و اقتصادی که تحت تحریمهای جهانی قرار داشت را ویران کرد.اما ائتلاف شورشیان هنوز هیچ برنامهای برای آینده سوریه اعلام نکرده و هیچ الگوی مشخصی برای چنین انتقال قدرتی در این منطقه پرتنش وجود ندارد.تحلیلگران میگویند قیمت نفت روز دوشنبه بیش از ۱ درصد افزایش یافت، بخشی به دلیل نگرانی از بیثباتی در سوریه، کشوری که تولیدکننده عمده نفت نیست اما میتواند تنشهای منطقهای را تشدید کند.رابرت وود، سفیر آمریکا در سازمان ملل، در نیویورک گفت: «این لحظهای فوقالعاده برای مردم سوریه است. حالا تمرکز ما این است که ببینیم اوضاع به کجا میرسد. آیا میتوان در سوریه نهادی حکومتی داشت که به حقوق و کرامت مردم این کشور احترام بگذارد؟»واشنگتن اعلام کرد که در حال بررسی راههایی برای تعامل با گروههای شورشی سوریه است و از طریق شرکای منطقهای مثل ترکیه تلاش میکند دیپلماسی غیررسمی را آغاز کند. یک مقام آگاه به رویترز گفت که دیپلماتهای قطری روز دوشنبه با هیئت تحریر الشام (HTS) گفتوگو کردند، چراکه کشورهای منطقه برای برقراری ارتباط با این گروه شتاب دارند.و این در حالی است که این گروه همچنان در فهرست سازمانهای تروریستی ایالات متحده قرار دارد.
جولانی وعده داده که سوریه را بازسازی کند و گروه تحریر شام سالها تلاش کرده تا تصویر خود را تغییر داده و اعتماد ملتها و گروههای اقلیت سوری را جلب کند. با این حال، همچنان نگرانیهایی درباره انتقامجویی وجود دارد. تحریر شام اعلام کرده که در مورد مقامهای امنیتی و ارتشی که در شکنجه مردم سوریه نقش داشتهاند، بدون درنگ اقدام خواهد کرد و آنها را جنایتکار و قاتل توصیف کرد.جولانی در بیانیهای گفت: «ما فهرستی از اسامی مقامهای ارشدی که در شکنجه مردم سوریه دخیل بودهاند منتشر خواهیم کرد. همچنین برای کسانی که اطلاعاتی درباره افسران ارشد ارتش و امنیتی درگیر در جنایات جنگی ارائه کنند، پاداشی تعیین خواهد شد.»همچنین، برخی رسانههای محلی روز یکشنبه مدعی شدند که گروه فرماندهی سوریه با انتشار اطلاعیهای در شبکههای اجتماعی بر حق آزادی پوشش و حجاب به ویژه در میان زنان تاکید کرده است.گروه تحریر شام از سوی بسیاری از کشورها و سازمان ملل بهعنوان یک گروه تروریستی شناخته میشود و صلاحیت حکومتی آن همچنان زیر سوال است.قُصَی الضحاک، سفیر سوریه در سازمان ملل، به خبرنگاران گفت: «مردم سوریه منتظر تأسیس دولتی بر اساس آزادی، برابری، حاکمیت قانون و دموکراسی هستند. ما تلاشهایمان را برای بازسازی کشور، آنچه ویران شده و آیندهای بهتر برای سوریه ادامه خواهیم داد.»نشانههایی از بازگشت تدریجی نظم دیده میشود. بانکهای سوریه از سهشنبه بازگشایی خواهند شد و وزارت نفت از تمامی کارکنان خود خواسته است که سهشنبه به سر کار بازگردند و افزوده که امنیت آنان تضمین خواهد شد.در میان چالشهای متعدد پیش روی سوریه، اسرائیل منطقهای حائل در جنوب سوریه را تصرف کرد که با محکومیت مصر، قطر و عربستان سعودی مواجه شد. عربستان سعودی این اقدام را «تلاش برای نابودی فرصتهای سوریه برای بازگرداندن امنیت» توصیف کرد.اسرائیل گفت که حملات هواییاش برای چند روز ادامه خواهد یافت اما به شورای امنیت سازمان ملل اعلام کرد که در درگیریهای سوریه مداخله نمیکند و اقداماتش «محدود و موقتی» و صرفاً برای حفظ امنیت خود بوده است.