گواهی مبدا سند مشخص کننده مبدا کالا است که در آن منبع موثق یا شخصی که اختیار صدور آن را دارد، ارتباط کالای موضوع گواهی مبدا را به کشورهای خاص تصدیق می کند.

کشور مبدا بر طبق ظوابطی که به منظور اجرای تعرفه گمرکی از لحاظ شرایط کلی یا هر اقدام دیگری که برای مبادله کالا وضع می کنند، کشوری است که کالا در آنجا تولید، ساخته یا پردازش شده باشد.

خریدار که فرسنگ ها با فروشنده فاصله دارد، هرگاه در مورد " کشور مبدا " و کیفیت و مشخصات کالا بخواهد اطمینان حاصل کند، ترجیحا به گواهی مبدا که تحت ضوابطی خاص و با رعایت قواعد و اصولی که حاکم بر تعیین مبدا صحیح کالا است و توسط اشخاص ذی صلاح صادر و تصدیق می شود، بیش از هر چیزی بها می دهد.

همچنین مقامات کشور مقصد نظیر بانکها، وزارتخانه های صنعتی، کشاورزی، بهداری، دانشگاهی، مراکز تحقیقاتی و پژوهشی و غیره هر کدام می توانند در رابطه با مبدا خاص مورد نظر، ارائه گواهی مبدا را خواستار شوند. در این میان طبق معمول و بیش از همه گمرک و در مواردی وزارتخانه های صنعتی و بانک ها به گواهی مبدا و ارائه آن توسط وارد کننده اهمیت می دهند و برای سازمانهای مذکور ( از لحاظ کیفیت، تعرفه های ترجیحی، قراردادهای تهاتری و پایاپای و علائم تجاری و ممنوعیت ها و محدودیت ها به اعتبار کشور مبدا ) حائز اهمیت است.

تعرفه های ترجیحی به دلیل تفاوت در میزان حقوق گمرکی و عوارض ورودی نسبت به واردات کالای مشابه با تعرفه یکسان برای کشور ذی نفع نسبت به سایر کشورها که مشمول ترجیحات خارج هستند، امتیازی برای کشور صادر کننده کالا محسوب می شود و در عین حال متضمن توسعه صادرات و شکوفایی اقتصاد آن کشور با کشورهایی است که احتیاج به حمایت هایی از این دست دارند و اگر مورد حمایت کشورهای پیشرفته صنعتی قرار نگیرند قادر به صدور کالای خود به خارج از مرزهای قلمرو گمرکی نیستند، البته این نکته در قالب موافقتنامه های چند جانبه و تحت عنوان حمایت کشورهای پیشرفته از کشورهای در حال توسعه صادق است، اما شکل دیگر این مزایا زمانی است که موضوع مبادلات پایاپای بین دو یا سه گروه از کشورها و تقریبا در شرایط مساوی از لحاظ صنعت، اقتصاد برقرار شده و ترجیحاتی برای یکدیگر نسبت به دیگر کشورهای غیر عضو قائل شوند. در این صورت نیز شناخت کشور مبدا حائز اهمیت خواهد بود زیرا در صورت فقدان گواهی مبدا استفاده از این ترجیحات میسر نخواهد شد.

مراجع صادر کننده گواهی مبدا

مراجع صادر کننده گواهی مبدا اتاق های بازرگانی صنایع و معادن هستند و در مناطق آزاد، سازمان منطقه آزاد اقدام به صدور گواهی مبدا می کند. صدور گواهی مجدد منوط به این است که صادر کننده در نامه ای به اتاق بازرگانی اعلام کند گواهی مبدا مفقود شده و ضمن آن مسئولیت های احتمالی ناشی از گواهی مبدا گم شده را پذیرا شود و درخواست صدور مجدد آن را بنماید.

منبع : اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی البرز