کسب و کارهای 2020 با شوک های ناشی از(ضربات کرونا)، (جنبش: HBR: منبع ضد نژاد پرستی) و (تغییرات اقلیمی) دچار 10 دگرگونی بزرگ شدند. تحولات عمدتا از جنس مثبت- فرصت سازی از تهدید- بوده است. برخی شرکت ها به نوآوری در تولید و فروش در عصر پاندمی رواورند و برخی، سراغ (اهمیت قائل شدن برای کارمندان) رفتند. جهان 2021 برای شرکت ها متاثر از این تغییرات است.

10 داستان مهم سال 2020 درباره ارتباط کسب و کارها و جامعه کدام ها بودند؟ قطعا مشکلات مرتبط با کووید-19 در راس آنها بوده است. پس از آن نوآوری ها و عقبگرد برخی کسب و کارها قرار دارد که باعث کاهش پیشرفت در مسیر توسعه پایدار شدند. از دیگر داستان های مهم سال گذشته میتوان به برجسته شدن مشکلات سوخت های فسیلی اشاره کرد. مفهوم مسوولیت پذیری اجتماعی کسب و کارها هم رنگ و بوی دیگری گرفت. برخی شرکت ها از جنبش های اجتماعی مانند(زندگی سیاهپوستان ارزش دارد) دفاع کرده و در این مسیر هم اقدامات خوبی انجام دادند. در نهایت شاهد افزایش تقاضا برای اصلاح نظام سرمایه داری بودیم. 2020 سالی به شدت دشوار بود؛ با سکانسی بسیار امیدوار کننده در انتهای آن. یک پاندمی جهانی که هر یک قرن یک بار اتفاق می افتد، به شکل یک تراژدی تمام عیار، زندگی و اقتصادهای بسیاری را نابود کرد. اما به شکلی معجزه آسا از نمایش قدرت علمی، فایزر، مدرنا و چند شرکت داروسازی در سطح جهان به واکسن هایی به شدت موثر دست یافتند. پس از یک سال تاریکی، دسامبر 2020 با خود تور امید داشت.

اما کووید-19 با آنکه مهم ترین داستان 2020 بود، تنها داستان نبود. در حقیقت، اتفاقات بسیار دیگری هم رخ دادند و برخی از مهم ترین چالش های پیشروی بشر هم بزرگ تر شدند. نابرابری های اقتصادی شدیدتر از قبل شد. پس از یک دهه که دهک بالای درامدی، تمام منافع ثروت را بدست آوردند( این رقم فقط در آمریکا حدود 50 تریلیون دلار بود) اوضاع بدتر هم شد. در دوران پاندمی، میلیاردرهای امریکا یک تریلیون دلار به ثروت خود افزودند. تغییرات اقلیمی شدید تر از همیشه خود را نشان داد. توفان های بزرگتر، امواج گرما و آتش سوزی های بی سابقه ( از نظر ابعاد) در استرالیا و کالیفرنیا نگرانی های بسیاری به بار اورد. 2020 تبدیل به گرم ترین سال تاریخ شد.

دولت ها در واکنش به بحران اقتصادی کرونا، شیرها را باز کردند. کشورهای مختلف حدود 20 تریلیون دلار محرک پولی به اقتصاد تزریق کردند (برابر با یک چهارم تولید ناخالص جهانی) تا به بقای مردم و کسب و کار ها کمک کرده باشند. با این حجم از نقدینگی جهانی و سایر مشکلاتی که در حال تشدید بودند، بسیاری از مردم خواهان تغییرات اجتماعی شدند. آنها جهانی پاک تر، عادلانه تر و پایدارتر خواستند و همین خواسته ها تبدیل به شعارهای انتخاباتی جو بایدن در کمپین ریاست جمهوری آمریکا شد. در نهایت، اعتراضات شهروندان امریکا علیه خشونت پلیس منجر به بحث های جهانی در مورد بی عدالتی های نژادی شد.

با این اوصاف، اتفاقات سال 2020 از شمار خارج بودند. این سخن به معنای آن است که فضای فعالیت کسب و کارها برای همیشه عوض شده است. هیچ فهرستی نمیتواند تمام اتفاقات سال گذشته را در بر گیرد، اما 10مورد از آنها توجه همه را جلب کرد.

1-کویید-19 حرکت به سمت توسعه پایدار را کند کرد
کشورها و شرکت ها حرکتی مستمر به سمت بزرگترین چالش جهانی داشتند. این حرکت هر چند پر سرعت نبود، منطبق با الزامات و توصیه های علمی بود. اما در ماه ژوئیه، سازمان ارائه کرد که حاکی از پسرفتی (SDGs) ملل متحد گزارشی درباره اهداف توسعه پایدار دردآور در قریب به اتفاق شاخص ها بود. برای نخستین بار در 20 سال گذشته، تعداد افراد زیر خط فقر مفرط افزایش یافتند. صدها میلیون نفر بیکار شده یا درآمدشان کاهش یافت. زنان به ویژه پس از دهه ها حرکت در مسیر برابری جنسیتی با عقبگردی سنگین مواجه شدند.


تناقض آنجا است که تنها پیشرفت سال، در زمینه انتشار گازهای گلخانه ای بود. تعطیلی اقتصادی باعث شد انتشار این گازها حدود 7 درصد کاهش یابند. همین پیشرفت، چالش پیش رو را پررنگ تر ساخت: ما باید هر سال به همین اندازه از انتشار گازهای گلخانه ای بکاهیم تا از بدترین پیامدهای تغییر اقلیمی در امان بمانیم. اکنون کسب و کارها و دولت های پیگیر پایداری، باید بیش از قبل تلاش کنند.

2-نوآوری کسب و کارها برای مقابله جهانی با کووید
با گسترش کرونا، بسیاری از زنجیره های تامین به شکلی بی سابقه مختل شدند. بسیاری از لوازم پزشکی و بهداشتی مانند ماسک و دستکش در مکان هایی( مانند ووهان چین) تولید می شدندکه از قضا به دلیل ویروس تعطیل شده بودند. کمبود این لوازم و تجهیزات به سرعت دیده شد. در مقابل، بسیاری از کسب و کارها و شرکت ها از هر اندازه ای، شروع به نوآوری و خط تولید خود برای تامین نیاز مردم کردند.

مثال ها از همکاری شرکت های مختلف در این مسیر بسیارند. یکسری شرکت ها از تخصص و قابلیت های خود بهترین بهره را گرفتند. برخی شرکت ها عطر و ادوکلن، مایع ضدعفونی کننده ساختند. شرکت های تولید موتور جت به تولید تهویه هوای بیمارستانی اقدام کردند و بسیاری از شرکت های دیگر با استفاده از ظرفیت تامین کنندگانشان به تولید ماسک، روپوش پزشکی، حفاظ صورت و دستکش پرداختند. در این بین نام های بزرگی مانند اپل، فورد، ای بی ام و جنرال موتورز هم دیده شد که نشان از توانایی شرکت ها برای کاهش مشکلات شهروندان جهان داشت.

3-شرکت ها به خوبی و به بدی مشکلات مردم را مدیریت کردند
برخی از حوزه های اقتصادی مانند گردشگری و سفر به یکباره ناپدید شدند. بسیاری از برندهای غذایی و مصرفی تمام فروش متمرکز خود را از دست دادندو در عوض با تحویل مستقیم به خانه مردم، درامد کسب کردند. این تغییرات تاریخی به معنای تغییرات بی سابقه در شیوه کار و جابه جایی و اخراج های فراوان بود. برخی شرکت ها این شرایط را به خوبی مدیریت کردند و مردم را در اولویت قرار دادند. تعدادی از مدیران عامل به سرعت خواهان کاهش حقوق خود شدند تا شرکت بتواند حقوق و مزایای کارکنانش را پرداخت کند. حتی شرکتی مانند Airbnb برایش  چنین کاریکافی نبود، به دلیل اقدام مدیر عاملش در انتشاریک نامه صریح و صادقانه در نیاز به تعدیل کارکنان مورد ستایش قرار گرفت. ایکیا هم پس از بازگشایی فعالیت هایش، به 9 دولت بابت کمک به کارکنان اخراج شد مبالغی را بازگرداند. 

شرکت های دیگری بودند که چندان مسئولیت پذیر عمل نکردند. بسیاری از آنها ضمن تعطیلی، اعلام ورشکستگی و اخراج کارکنان، از گریزراه های قانونی سوء استفاده کردند تا حقوق و مزایای مدیرانشان را به طور تمام و کمال بپردازند.

4-به رغم همه چیز، توجه به اقلیم و پایداری افزایش یافت
در ژانویه، شرکت مایکروسافت جسورانه ترین هدف را در مقابله با تغییرات اقلیمی جهان تعیین کرد. این شرکت متعهد شد که تا 2030 میزان انتشار کربنش را صفر کرده و تا 2050 تمام انتشارهای دوران فعالیتش را هم جبران کند. گوگل به سرعت بازی را داغ تر کرد و با کنسل کردن بسیاری از فعالیت های منجر به آلایندگی های تاریخی اش، اعلام کرد که فعالیت سایت هایش تا سال 2030 باید از محل انرژی های تجدید پذیر باشد. اپل هم هدف کربن خنثی در تمام زنجیره تامین تا سال 2030 را تعیین کرد. استارباکس فهرستی با جزئیات درباره شیوه تغییر رفتار مصرف کننده و زنجیره تامین اش منتشر کرد. امازون سال 2040 را به عنوان هدفش در صفر کردن انتشار گاز های گلخانه ای معرفی کرد و سایت فعالیتش در سیاتل را به نام ( مرکز تعهد اقلیمی) نام گذاشت.

محدود سازی استفاده از منابع طبیعی و توجه به تنوع زیستی هم مورد بیشتری قرار گرفت. در جبهه اجتماعی، مسترکارد اعلام کرد که یک میلیارد نفر، 50 ملیون کسب و کار کوچک و 25 میلیون زن را به اقتصاد دیجیتال متصل خواهد کرد.

حدود 90 درصد از نیروگاه های برق وارد مدار شده در سال 2020، متکی به انرژی های تجدیدپذیر بودند. قیمت تولید برق خورشیدی هم به 1/5 سنت در هر کیلو وات در ساعت کاهش یافت. انرژی پاک تا سال 2025 جای زغال سنگ را به عنوان بزرگ ترین منبع تامین برق خواهد گرفت.

نیویورک تایمز در گزارشی در ماه آوریل از فروپاشی شرکت های نفتی خبر داد. ارزش بازار غول های نفت و گاز از جمله اکسون، شل و بی پی به یک سوم قله تاریخی خود رسیدند. در طرف مقابل، اورستد، یک شرکت دانمارکی که تمرکزش را از گاز و زغال سنگ به سمت انرژی بادی برده است، تا این لحظه ارزش بازاری بیش از بی پی پیدا کرده است؛ در حالی که فقط یک چهارم آن درآمد دارد.

از دیگر داستان های قابل ذکر، تغییر مسیر فولکس واگن 116 ساله بود. این غول خودروسازی آخرین خودرو با موتور احتراقی خود را تولید کرد و به سمت خوردرو های برقی رفت. حتی گوگل هم اعلام کرد دیگر به ساخت الگوریتم برای افزایش استخراج نفت و گاز کمک نخواهد کرد.

6-سرمایه گذاران به حرکت خود به سمت مسئولیت پذیری اجتماعی و زیست محیطی ادامه دادند
هر سال صحبت از مسئولیت های اجتماعی و زیست محیطیشرکت ها افزایش می یابد. (ESG)  اما به نظر می رسد که 2020 یک نقطه عطف بوده است. در این سال بسیاری از بانک های جهانی به سرمایه گذاری هایشان روی سوخت فسلی پایان دادند و به سرمایه گذاری روی محیط زیست و جامعه پرداختند.

لری فینک، مدیر عامل بلک راک (Blackrock)که بزرگترین شرکت سرمایه گذاری جهان به حساب می آید، در نامه ای به سهامداران و شرکت های زیر مجموعه، از تغییر اقلیم و ریسک های سیستماتیک آن بر حوزه سرمایه گذاری صحبت کرد. در پژوهشی توسط شرکت سرمایه گذاری مورگان استنلی هم مشخص شد که 80 درصد از شرکت های این حوزه، به مسوولیت های اجتماعی و زیست محیطی در سرمایه گذاری های خود توجه می کنند. این رقم در سال 2017 برابر با 70 درصد بود.

7-جهان کسب و کار شعار (زندگی سیاهپوستان ارزش دارد) سر داد
آگاهی از بی عدالتی های نژادی در سال 2020 افزایش یافت. کووید-19 از جهات بسیاری در این افزایش آگاهی نقش داشت: سیاهپوستان، تبعه آمریکای لاتین و بومیان آمریکا (بازماندگان سرخپوستان) 2 تا چهار برابر سفیدپوستان این کشور به کرونا مبتلا شدند و درگذشتند. اما انتشار فیلم مرگ جورج فلوید، نقطه عطف داستان بود.

علاوه بر تظاهرات گسترده ای که در سراسر جهان به راه افتاد، شرکت ها حس کردند بایدحرکتی در این مسیر انجام دهند. بسیاری از شرکت ها متعهد به افزایش تعداد سیاهپوستان در هیات مدیره خود شدند. همچنین اعلام کردند که خرید از کسب و کارهای آنها را در اولویت قرار می دهند. به عنوان مثال، مایکروسافت اعلام کرد که 500 مگاوات انرژی خورشیدی از جوامع اقلیت آمریکا خریداری خواهد کرد و آن را هم صرف خودشان می کند. فروشگاه سفورا هم 15درصد از قفسه هایش را به برندهای تحت مالکیت سیاهپوستان اختصاص خواهد داد.

حرکت های نمادین هم در این دوره جای خود را داشت. پپسی دو برند خود را که تصاویر سیاهپوستان روی آنها درج شده بود (و به نوعی یادآوری دوران بردگی آنها بود)، از رده خارج کرد. نسکار هم استفاده از پرچم معروف کنفرانس (ایالت های جنوبی در جنگ داخلی آمریکا) را ممنوع اعلام کرد.

8-معنای مسوولیت پذیری شرکتی گسترش یافت
در ماه مه، شرکت معدنی ریوتینو درگسترش یک معدن سنگ آهن، دو مکان باستان شناسی بومی را در غرب استرالیا تخریب کرد. در پی این اتفاق، مدیر عامل شرکت برکنار شد. شورای سردبیری فایننشال تایمز، چنین اتفاقی را اثبات افزایش قدرت مسوولیت اجتماعی دانست، البته آنها هیات مدیره شرکت را هم مقصر دانستند و برکناری مدیر عامل را اقدامی کافی تلقی نکردند.

این داستان نشان داد که شیوه رفتار یک شرکت با ذی نفعان (مانند جامعه و کارکنانش) تعیین کننده شیوه قضاوت هیات مدیره است. شرکت دیزنی هم به دلیل فیلم برداری در بخشی از چین که حداقل یک میلیون مسلمان را بازداشت کرده بودند، مورد انتقاد افکار عمومی قرار گرفت. 2020 نشان داد که مسوولیت پذیری های گسترده تری از کسب و کارها انتظار می رود و فقط بحث آلایندگی یا تخریب منابع طبیعی نیست. هر چیزی که به یک جامعه ناعادلانه بینجامد، در تیررس افکار عمومی قرار خواهد گرفت.

9-شرکت ها از ارکان جامعه دفاع کردند
تهدیدهای بسیاری برای دموکراسی داشت، به ویژه در آمریکا و برزیل، با این حال، 2020 بسیاری از شرکت ها واکنش نشان دادند. نخست آنکه برای نخستین بار، 2 هزار شرکت آمریکایی، به کارکنان خود (مرخصی رای) دادند. آنها با مرخصی به کارکنانشان امکان رای دادن در انتخابات ریاست جمهوری و ایفای این وظیفه شهروندی را فراهم ساختند.

مساله دیگر، انتشار بی سایقه اطلاعات نادرست و شایعات مختلف بود. فیس بوک به عنوان متهم ردیف اول این جو رسانه ای، مورد تحریم بی سابقه ای قرار گرفت. برخی از بزرگترین برندهای جهان از جمله آدیداس و کوکاکولا در اقدام جمعی، به تبلیغات خود در فیس بوک پایان دادند. ارزش تبلیغات آنها ده ها میلیون دلاربود.
انتشار اطلاعات نادرست که منجر به کاهش اعتماد مردم به علم شده بود، منجر به آن شد که دو مجله تقریبا 200 ساله (ژورنال پزشکی نیوانگلند و ساینتیفیک امریکن) برای اولین بار از یک نامزد ریاست جمهوری امریکا حمایت کنند. این دو مجله که پشت جو بایدن، رئیس جمهور منتخب امریکا ایستادند، تصمیم خود را از انتشار اطلاعات نادرست و نادیده گرفتن شواهد علمی توسط دونالد ترامپ اعلام کردند که به آمریکا و شهر وندانش آسیب رساند.

10-تقاضا برای اصلاح سرمایه داری افزایش یافت
در راستای تلاش ها برای اصلاح نظام های اقتصادی و اجتماعی، افراد بسیاری( از جمله ربکا هندرسون از دانشگاه هاروارد و ری دالیو، میلیاردر صندوق های تامینی) خواستار اصلاح جدی در شیوه کار سرمایه داری شدند؛ سیستمی که به دلیل هزینه های پنهان فعالیت، فشار بسیاری به اجتماع وارد می آورد تا عده ای ثروتمندتر شوند.

کمک های 20 تریلیون دلاری کشورهای مختلف برای کاهش مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا نشان داد که هنوز هم دولت ها می توانند بر خلاف توصیه های سرمایه داری عمل کنند(حداقل زمانی که اوضاع اقتصادی و اجتماعی به شدت وخیم است). فایننشال تایمز در مقاله ای عنوان کرد که ویروس کرونا منجر به تشویق سیاست هایی شد که تاکنون غیر عادی به نظر می رسیدند؛ سیاست هایی مانند مالیات بر درآمد و ثروت کسب و کارها هم در این فرایند نقش دارند. پاول ترودر جونز، میلیاردر و سرمایه گذار برجسته، شرکت ها را به توجه بیشتر به پیامد فعالیت هایشان و پرداخت دستمزدهای کافی به کارکنانشان فراخواند.