مروری بر چگونگی پیدایش رشته تاریخ اقتصاد

اقتصادنیوز؛ تاریخ اقتصاد در بر گیرنده مطالعات اقتصادی یا پدیده های اقتصادی در گذشته است. این شاخه، تجزیه و تحلیلی است در تاریخ اقتصاد که با استفاده از ترکیبی از روش های تاریخی، وذشهای آماری، و با استفاده از نظریه اقتصادی مرتبط به هر نهاد یا موقعیت تاریخی صورت می پذیرد. این حوزه شامل موضوعاتی از قبیل سابقه کسب و کار، سابقه مالی و مناسبات مرتبط با هر ناحیه تاریخ اجتماعی مانند تاریخ دموگرافیک (جمعیت شناختی) و تاریخ کارگری است. کمیت های مرتبط با تاریخ اقتصادی نیز به عنوان تاریخ اقتصادی جدید در نظر گرفته می شوند.

توسعه تاریخ اقتصادی به عنوان یک رشته جداگانه

در نظر گرفتن تاریخ اقتصادی به عنوان یک رشته دانشگاهی جدا برای سالیان زیادی مورد بحث بوده است. دانشگاهیان مدرسه اقتصاد لندن و دانشگاه کمبریج در دوران بین دو جنگ جهانی اختلافات زیادی بر سر جدایی دو حوزه اقتصاد و تاریخ اقتصادی داشتند. اقتصاددانان دانشگاه کمبریج بر این باورند که اقتصاد اصلی به عنوان بخشی از تاریخ اقتصادی بوده و این دو، جدایی ناپذیر هستند. این درحالی است که اقتصاددانان مدرسه اقتصاد لندن معتقد بودند تاریخ اقتصادی جایگاه خاص خود را داشته و روش تحقیق و جایگاه دانشگاهی متفاوتی از اقتصاد اصلی دارد.

در دوره اول پایه گذاری، مدرسه اقتصاد لندن جایگاهی مجزا از اقتصاد اصلی را برای تاریخ اقتصاد در نظر گرفت. بسیاری از دانشگاه های انگلستان به پیروی از مدرسه اقتصاد لندن برنامه کلاسی مجزایی را برای تاریخ اقتصاد در نظر گرفتند. در واقع رشته تاریخ اقتصادی کار خود را در سال 1926 و از مدرسه اقتصاد لندن آغاز کرد و دانشگاه کمبریج آخرین دانشگاهی بود که برنامه کلاسی جدا برای رشته تاریخ اقتصادی دایر کرد. با این حال، 20 سال گذشته گواهی بر پایان یافتن جدایی این دو حوزه و ادغام منسجم دو رشته تاریخ اقتصاد و اقتصاد اصلی است. فقط دانشگاه گلاسو و مدرسه اقتصاد لندن هستند که در نظر گرفتن دو بخش مجزا برای تاریخ اقتصاد و اقتصاد اصلی در مقاطع کارشناسی ارشد را ادامه دادند. دانشگاه گلاسو و دانشگاه آکسفورد به طور مشترک اکثریت قریب به اتفاق مورخان اقتصادی آینده را از طریق نظام آموزشی عالی انگلیس آموزش دادند.

در ایالات متحده تاریخ اقتصادی به عنوان یک شکل کاربردی از اقتصاد در نظر گرفته می شد و به طور کلی هیچ متخصص فارغ التحصیل رشته تاریخ اقتصادی در هیچ یک از دانشگاه های سطح کشور وجود نداشت. اگر چه در بعضی از دانشگاه های این کشور از جمله دانشگاه های کالیفرنیا برکلی، هاروارد، نورث وسترن و ییل، تاریخ اقتصادی به عنوان یک درس مستقل برای دوره دکترا به طور منظم تدریس می شد.

در دهه های اخیر پس از داگلاس نورث، مورخان اقتصادی تمایل به چشم پوشی از مطالعه کمی محدود موضوعات و گرایش بیشتر به ادغام تاریخی، فرهنگی و اجتماعی موثر بر تکامل اقتصاد پیدا کرده اند. با این حال این روند توسط فرانچسکو برلدیزونی مورد انتقاد شدید قرار گرفته و از آن به عنوان شکلی از امپریالیسم اقتصادی «گسترش مدل های نئوکلاسیک به قلمرو روابط اجتماعی » یاد می کند. در مقابل او اقتصادانان در تخصص های دیگر شروع به نوشتن موضوعات دیگری مربوط به تاریخ اقتصادی کرده اند.

تاریخچه سرمایه داری

بعد از سال 2000 رشته نوپای تاریخچه سرمایه داری با دوره های آموزشی دانشکده های تاریخ پایه گذاری شد. این رشته شامل موضوعاتی قبیل بیمه، بانکداری و مقررات، ابعاد سیاسی و تاثیر آنها روی طبقه متوسط جامعه، زنان، قشر ضعیف و اقلیت های جامعه است.

رابطه بین اقتصاد و تاریخ اقتصادی

ایروینگ فیشر، اقتصاددان دانشگاه ییل، در سال 1933 در «تئوری بدهی کاهش قدرت از رکود بزرگ» در خصوص رابطه میان اقتصاد و تاریخ اقتصادی این گونه می نویسد: «مطالعه نقطه تعادل  می تواند در هر کدام از دو روش صورت پذیرد.» ممکن است ما یک واحد درسی را برای مطالعه یک نمونه واقعی تعادل که در گذشته اتفاق افتاده انتخاب کنیم که طبق گفته او شرایط بحرانی 1873 مثالی برای این موضوع است یا اینکه یک واحد درسی را به منظور مطالعه هر بخش تشکیل دهنده آن قبیل کاهش قیمت، کشق قوانین عمومی، روابط و ترکیب آنها با تمایلات دیگر بگذرانیم. سابقاََ صورت می گرفت در وهله اول حول اتفاقات و حقایق و در مرحله بعد درباره تمایلات بود. سابقاََ در درجه اول تاریخ اقتصادی و پس از آن علم اقتصاد را در نظر می گرفتند. هر دو نوع از مطالعات مناسب و مهم است. هر کدام از آنها می تواند یاریگر دیگری باشد. رکود و بحران سال 1873 فقط در جریان مطالعات حول کاهش و غیره درک می شود و کاهش قیمت را تنها می توان در جریان تظاهرات سال 1873 درک کرد.

یک مکتب فکری در میان مورخان اقتصادی و جود دارد که اقتصاد تاریخی - که به مطالعه پدیده های اقتصادی در گذشته می پردازد - را از اقتصاد اصلی - که به آزمایش کلی نظریه های اقتصادی با لحاظ کردن یک قسمت تاریخی تکامل یافته می پردازد - جدا می‌کند. مورخ اقتصادی آمریکایی، چارلز پی کندلبرگ، در سال 1990 در کتاب خود تحت عنوان «اقتصاد تاریخی: هنر یا علم؟» این موضوع را توضیح می دهد. یکی از جوامع پیشرفته برای مورخان اقتصادی جامعه اروپاست که از آن تحت عنوان جامعه اقتصاد تاریخی اروپا نام می برند تا گویای این واقعیت باشد. تاریخ اقتصادی جدید اشاره به استفاده سیستماتیک از تئوری های اقتصادی یا تکنیک های اقتصاد سنجی به منظور مطالعه تاریخ اقتصادی دارد. اصطلاح اقتصاد کمیتی اولین بار توسط جاناتان آر تی هوگز و استنلی ریتر در سال 1960 مطرح شد و به واژه clio - که الهه شعر و موسیقی تاریخ و قهرمان شعر یونان است- اشاره کرده است. تاریخ‌دانان اقتصادی جدید استدلال می کنند که رویکرد آنها رویکردی ضروری است چرا که استفاده از تئوری در نوشتن تاریخ اقتصادی خوب بسیار مهم است. درحالی که مورخان به طور عام به این راهکار انتقاد داشته و درباره خطر ایجاد حواشی اضافی هشدار میدهند. تاریخ اقتصادی جدید اولیه، نوعی بیان متفاوت از آنچه می تواند اتفاق بیفتد، بود ولی این ویژگی مدت زیادی دوام نیاورد. برخی استدلال کرده اند که اوج تاریخ اقتصادی جدید در دهه های 1960 و 1970 بوده و به همین دلیل است که امروزه توسط اقتصاددانان و مورخان نادیده گرفته می شود.

دانشمندان تاریخ اقتصادی که جایزه نوبل گرفتند

میلتون فریدمن در سال 1976، رابرت فوگل در سال 1993 و مرتون میلر در سال 1990 میلادی، از جمله اقتصاددانانی به حساب می آیند که جایزه نوبل را دریافت کرده اند و فعالیت هایی در زمینه تاریخ اقتصادی نیز داشته اند.



نویسنده: الهام شفیع نژاد / تجارت فردا / خرداد 92



منبع: اقتصاد نیوز