راه نجات اقتصاد کشور

مسعود خوانساری


کشور ما در شرایط خطیری قرار دارد و همگان باید تلاش کنیم که مسیر پیشرفت کشور را در چنین شرایطی هموار سازیم. اتاق بازرگانی تهران به عنوان پارلمان بخش خصوصی پایتخت، با درک چنین وظیفه و مسئولیتی می کوشد فضای کسب‌وکار را با همکاری دیگر بخش های جامعه مساعد سازد. در این راه ناهمواری بسیار است و تلاش و همتی دوچندان می خواهد.


اتاق بازرگانی تهران برای ایفای چنین مسئولیتی باید بیش از هر چیز، نظرات و دیدگاه اعضای خود را در مورد وضعیت اقتصاد و عواملی که بر فضای کسب و کار موثرند، بشناسند. از این رو برای نخستین بار از گروهی از متخصصان نظرسنجی دعوت شد که با مطالعه دقیق و با استفاده از روش های علمی به دو پرسش مهم و کلی پاسخ دهند. پرسش اول این بود که اعضای اتاق آینده فعالیت اقتصادی کشور را چگونه می بینند و تا چه حد فضای کسب و کار را مساعد می دانند؟ دوم آنکه برای اتاق چه نقشی در مسیر مورد نظر قائلند؟ نتایجی که از این مطالعه به دست آمد نشان می دهد اکثریت قاطع اعضای اتاق تهران معتقدند اگر سیاست‌گذاری و شیوه اداره اقتصاد به صورت فعلی باقی بماند، تغییری روی نمی دهد. آینده اقتصادی روشنی نه برای کشور و نه برای بخش خصوصی در پیش نیست. برای نمونه 79 درصد معتقدند که چشم انداز اقتصادی کشور رو به بهبود نیست. در موردسیاست هایی که در ماه های اخیر در خصوص ارز به عنوان یکی از موضوعات مهم اقتصادی و عوامل موثر بر وضعیت کسب و کار اتخاذ شده، ارزیابی منفی وجود دارد. 79 درصد معتقدند سیاست های ارزی در جهت تقویت کسب و کار اقتصادی نیست. قابل انتظار است که در چنین شرایطی فعالان بخش خصوصی وضعیت خود را هم تیره ببینند. نزدیک به همین نسبت ها معتقدند که وضعیت بخش خصوصی در آینده بدتر خواهد شد.

این تصویر تیره در مورد آینده اقتصاد کشور و بخش خصوصی به خوبی نشان می دهد که هدف اصلی سیاست‌گذارای کلان کشور باید بیش از هر چیز ترسیم  چشم انداز روشن قرار گیرد. از افراد مایوس از آینده نمی توان انتظاری داشت و نجاتی مقدور نیست. نباید گمان شود که با سخنرانی و وعده می توان نور امیدی در قلب های مردم و جامعه فعالان اقتصادی تاباند، بلکه امید به آینده آن گاه شکل می گیرد که مردم احساس کنند اراده‌ای برای تغییر وجود دارد. در همین چارچوب ما به عنوان فعالان بخش خصوصی بر این با وریم که در وضعیتی که سیاست ها و تصمیمات هر روز تغییر می کند، آینده روشن حاصل نخواهد شد. بسیاری از فعالان بخش خصوصی هم نسبت به تداوم و استمرار سیاست‌ها امیدی ندارند. بگذارید روشن تر بگویم: سیاست های بد اگر هم تداوم و ثبات داشته باشند بهتر از وضعیتی است که در آن تصمیمات هر روز تغییر کند. حتی اگر برخی تصمیمات عجیب هم باشند، برای کسب و کار پیش بینی پذیری مهم است. در همین مورد جا دارد به این موضوع هم اشاره کنم که سیاست گذاری و اتخاذ تصمیمات به صورت اداری با کمترین میزان مشارکت گروه های ذی‌نفع، قادر نیست رضایت جامعه را جلب کند. اگر گروه های ذی‌نفع در فرآیند سیاست‌گذاری موضوعاتی که به زندگی و کار آنها مربوط می شود، مشارکت داشته باشند، نه تنها نسبت به آینده امیدوارتر خواهند شد، بلکه در پذیرش مسئولیت نتایج و کاسته شدن از آثار منفی آن هم سهم خواهند داشت.

وقتی فعالان اقتصادی در تصمیمات مربوط به زندگی کاری‌شان مشارکت ندارند، نه تنها خود را منزوی و کنار گذاشته شده احساس می کنند، بلکه انفعال و احساس بی تاثیر شدن نارضایتی را افزایش می دهند. آنها احساس می کنند نم توانند بر شرایط اثر بگذارند و مقهور تصمیمات مدیران و سیاست ‌گذارانی هستند که حتی تصمیماتشان ثبات هم ندارد. حس نارضایتی، کناره‌گیری و ناامیدی در چنین وضعیتی تشدید می شود. در نتیجه‌ای که از این نظرسنجی به دست آمده 62 درصد از فعالان بخش خصوصی تصور نمی کردند قیمت دلار چنین جهشی را از سر بگذراند. معنای این آمار این است که حتی فعالان بخش خصوصی در مورد یکی از مهم ترین متغیرهای اقتصادی که به صورت روزمره با آن سروکار دارند (یعنی ارز) نمی توانند پیش بینی داشته باشند. در وضعیتی که نمی توان آینده را پیش بینی کرد، آینده روشن هم مقدور نخواهد بود. از طرف دیگر نتایج این نظر سنجی نشان می دهد که اکثریت اعضای اتاق عملکرد سازمان مالیاتی، سازمان تامین اجتماعی، گمرکات  وبانک ها را در جهت تقویت فضای کسب‌وکار نمی دانند. اگر صریح بگویم، عملکرد آنها را مانع رونق کسب‌وکار می دانند. در شرایط خطیری که کشور در آن قرار دارد، باید شیوه عملکرد این نهاد ها را بازنگری کنیم و آنها را به شکلی قرار دهیم که زمینه رونق فضای کسب‌وکار فراهم آید. نتایجی که به آن اشاره کردم نشان می دهد که از  کجا باید نور امید را در فضای اقتصادی کشور تاباند. اول آنکه سیاست گذاری ها باید ثبات داشته باشند و برای یک دوره زمانی معین بتوان اطمینان داشت که قواعد عمل چگونه است. دوم بازنگری در نحوه عملکرد نهادهاست به گونه ای که در جهت تقویت فضای کسب‌وکار عمل کنند. به صراحت و با صدای بلند اعلام می کنیم که اتاق بازرگانی تهران به توانایی های کشور برای عبور از این شرایط اعتقاد دارد مشروط به آنکه تدبیری امکانات و منابع را به سمت توسعه سوق دهد. بارها آمادگی خود را برای همکاری با نهادها و دستگاه های حاکمیتی اعلام کرده ایم و در اینجا دوباره آن را تکرار می کنیم. ما اطمینان داریم که استعداد و امکانات  کشور به گونه ای است که می توان از این شرایط خطیر برای هموار کردن راه توسعه استفاده کرد و در این راه دست همکاری خود را به سوی تمام نهادهای حاکمیتی کشور دراز می کنیم. آنچه ما را برای موفقیت در این مسیر آماده می کند، مشارکت عمومی در فرآیندهای تصمیم گیری است.


منبع: اقتصاد نیوز