جدال ایران و آمریکا در لاهه؛ در نخستین دور استماع چه گذشت؟


ایران و آمریکا بار دیگر طی روزهای دوشنبه تا جمعه، 8 تا 12 اکتبر در دیوان بین المللی دادگستری در مقابل یکدیگر قرار گرفتند.



موضوع این شکایت مصادرۀ دارایی های بانک مرکزی ایران از سوی آمریکا در جریان پرونده مشهور به «پیترسون» است؛ پرونده ای که در سال 2016 میلادی در آمریکا به آن رسیدگی شد و در نهایت دادگاه این کشور حکم داد که بانک مرکزی ایران، نهادی مستقل از دولت نیست و به این ترتیب بخشی از دارایی آن به ارزش دومیلیارد دلار از سوی آمریکا توقیف و به عنوان غرامت به خانواده های قربانیان انفجار سال 1983 در بیروت داده شد.

بر این اساس،ایران در شکایت جدیدی از دادگاه لاهه خواست که دولت آمریکا را به دلیل مصادرۀ این دارایی ها محکوم و مجبور به پرداخت خسارت کند. تهران در این دعوی بار دیگربه معاهدۀ مودت و روابط اقتصادی و کنسولی ایران و آمریکا (امضا شده در سال 1955 میلادی) استناد کرد؛ پیمانی که هفتۀ گذشته وزیر خارجه آمریکا خروج کشورش از آن را رسما اعلام کرد.
 

در جلسات استماع لاهه چه گذشت؟

جلسات استماع شکایت ایران از آمریکا، این هفته در کاخ صلح دیوان بین المللی دادگستری در شهر لاهه هلند برگزار شد. ریاست هیات آمریکایی برعهدۀ ریچارد ویسک و ریاست هیات ایرانی برعهدۀ محسن محبی بود.

در این جلسات،ابتدا صلاحیت دیوان برای رسیدگی به این دعوی از سوی دوطرف به بحث گذاشته شد. آمریکا بر عدم صلاحیت دادگاه برای رسیدگی به این دعوی تاکید کرد و بطور ویژه از دادگاه خواست که ادعای ایران را غیرقابل قبول خوانده و رد کند.

آمریکا همچنین سعی کرد با طرح موضوع حمایت ایران از تروریسم، توقیف اموال و دارایی های این کشور توسط واشنگتن را توجیه کند.

دیگر موضوع مهم مورد بحث، تعریف جایگاه حقوقی بانک مرکزی ایران بود. تهران مدعی است که بانک مرکزی یک «شرکت» است و بر این اساس، مفاد پیمان مودت شامل این «شرکت» نیز می شود؛ در مقابل آمریکا با استناد به رای دادگاه پترسون، بانک مرکزی را یک نهاد مالی وابسته به دولت ایران می داند.


هیات ایرانی حاضر در لاهه - ICJ

آمریکا تاکید کرد که مسدود کردن اموال بانک مرکزی ایران، خلاف عهدنامه مودت نیست و بانک مرکزی یک شرکت به آن معنایی که در پیمان مودت تعریف شده نیست و به همین دلیل حق برخورداری از حقوق تعیین شده برای شرکت ها در این معاهده را ندارد. از نظر این کشور بانک مرکزی یک موسسه دولتی ایرانی است و بر این اساس دادگاه باید ادعای مطرح شده دربارۀ نقض مواد سه، چهار و پنج عهدنامۀ مودت را رد کند.

نمایندۀ این کشور همچنین رفتار ایران در پروندۀ رسیدگی به موضوع بانک مرکزی را دوگانه و متناقض خواند و افزود که نمی توان هم بانک مرکزی را شرکتی غیر دولتی دانست و هم برخورد با آن را نقض حاکمیت توصیف کرد.

نمایندگان آمریکا در پایان این جلسات از دادگاه خواستند که به دلایل مطرح شده در این چهار جلسه و دلایل دیگر:
 

هیات آمریکایی حاضر در لاهه - ICJ

طرف ایرانی این دعوا نیز از دادگاه خواست که اعتراضات مطرح شده از سوی آمریکا در مخالفت با رسیدگی به این پرونده را کاملا رد و صلاحیت خود را برای رسیدگی به این دعوی اعلام کند.

نمایندگان ایران همچنین اعلام کردند که نمی توان در مرحلۀ مقدماتی به اعتراضاتی که آمریکا به این پرونده دارد رسیدگی کرد؛ اگر چه که ایران اماده است به این اعتراضات پاسخ دهد.

چنانچه پس از برگزاری جلسات این هفته و شنیدن سخنان هر دو سوی پرونده، قضات دیوان صلاحیت این نهاد را برای رسیدگی به این پرونده احراز کنند، آنگاه بررسی ماهوی پرونده شکایت آغاز خواهد شد.






منبع: EURONEWS