تغییر مناسبات عربستان سعودی و آمریکا، تجدید روابط تهران و ریاض و در نهایت استقبال گرم سران عربستان از بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه در جریان برگزاری اجلاس سران کشورهای عضو اتحادیه عرب در جده از جمله موضوعاتی است که خبرگزاری رویترز از آن‌ها به عنوان نشانه‌های کاهش اتکای ریاض به واشنگتن نام برده است. بنا به این گزارش، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی که زمانی چهره‌ای مطرود بود هفته گذشته و پس از بازگشت سوریه به اتحادیه عرب که او نقش محوری در این بازگرداندن داشت، به آمریکا یادآوری کرد که چه کسی در مورد منطقه تصمیم‌گیری می‌کند. استقبال گرم بن سلمان از بشار اسد در اجلاس سران کشورهای عضو اتحادیه عرب با بوسه و آغوش، مخالفت آمریکا با بازگشت سوریه به این اتحادیه را به چالش کشید. همچنین این رویداد می‌تواند نشان‌دهنده تغییر رویکرد ولیعهد سعودی در مواجهه با واقعیت‌های ژئوپلیتیکی باشد. شاهزاده سعودی قصد دارد با استفاده از جایگاه خود در رأس یک غول انرژی، عربستان سعودی را دوباره به یکی از قدرت‌های منطقه در جهانی تبدیل کند که به نفت وابسته و از جنگ اوکراین زخم خورده است.
بن سلمان که پس از قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار در کنسولگری عربستان سعودی در ترکیه در سال ۲۰۱۸ از سوی دولت‌های غربی طرد شد، اکنون به‌عنوان بازیگری ظاهر شده است که واشنگتن نه می‌تواند او را نادیده بگیرد و نه می‌تواند او را رد کند، بلکه باید با این شاهزاده سعوی رابطه‌ای تبادل‌محور داشته باشد. ولیعهد عربستان سعودی که نسبت به وعده‌های آمریکا درباره امنیت کشورش بدبین و از لحن سرزنش‌آمیز واشنگتن خسته شده است، اینک بدون توجه به حیرت کاخ سفید با دیگر قدرت‌های جهانی روابط برقرار می‌کند و روابطش را با کشورهایی توسعه می‌دهد که زمانی دشمن مشترک ریاض و واشنگتن بودند. اعتماد به نفس او در صحنه جهانی فقط در استقبالش از رئیس جمهوری سوریه مشهود نبود. زمانی‌که ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین در اجلاس جده حاضر شد، بن سلمان پیشنهاد میانجی‌گری میان کی‌یف و مسکو را ارائه کرد. بدون تردید عربستان سعودی همچنان از نظر نظامی و امنیتی به آمریکا وابسته است. آمریکا در سال ۱۹۹۰ در برابر حمله احتمالی صدام حسین، رئیس جمهور وقت عراق به عربستان سعودی از این کشور دفاع کرد، فعالیت‌های ایران در خلیج فارس را تحت نظر دارد و اصلی‌ترین تأمین‌کننده تسلیحاتی ریاض است. با این حال، با توجه به اینکه واشنگتن به ظاهر حضور کمتری در خاورمیانه دارد و کمتر به نگرانی‌های ریاض توجه می‌کند، بن سلمان هم سیاست منطقه‌ای خود را با التفات کمتر نسبت به دیدگاه‌های قدرتمندترین متحد خود دنبال می‌کند.
سال گذشته میلادی که با حمله نظامی روسیه به اوکراین، غرب برای ثبات بخشیدن به بازار نفت به عربستان سعودی روی آورد، موقعیت بن سلمان تقویت شد. این اتفاق، فرصتی شد برای ولیعهد عربستان سعودی تا جبهه‌ای دیپلماتیک ایجاد کند که شامل حضور در نشست‌های مقام‌های عالی‌رتبه بود. یکی از نشانه‌های فاصله‌گرفتن عربستان سعودی از آمریکا را می‌توان توافق میان ریاض و دشمن منطقه‌ای‌اش، ایران عنوان کرد که با میانجی‌گری چین صورت گرفت. عربستان در توافق با ایران دست بالا را نداشت زیرا متحدان تهران در عراق، سوریه و لبنان قوی‌تر از متحدان این پادشاهی در این کشورها ظاهر شدند. حتی در یمن هم متحدان ایران بخش زیادی از خاک این کشور را در اختیار دارند. این توافق همچنین نشان داد که ریاض توانسته است برای تقویت منافع منطقه‌ای خود با رقبا و دشمنان آمریکا همکاری کند. از سوی دیگر ولیعهد عربستان سعودی روابط کشورش را با ترکیه بهبود بخشیده و به تحریم قطر پایان داد.
رابطه تبادل محور
رویترز به نقل از یک مقام در حوزه خلیج فارس نوشت که روابط جدید و مستقیم‌تر تبادل‌محور عربستان و آمریکا جایگزین مدل قدیمی نفت در برابر دفاع شده است، زیرا ریاض پس از بهار عربی در سال ۲۰۱۱ آن را یک چتر امنیتی متزلزل دید. همچنین رهبران عربستان سعودی بر این نظر بودند که مذاکرات هسته‌ای با ایران، باعث شده است که واشنگتن توجه کمتری به فعالیت‌های فزاینده نیروهای نیابتی ایران در منطقه داشته باشد که ریاض آن‌ها را یک تهدید می‌داند. در همین حال، ریاض از اینکه واشنگتن حمایت خود را از عملیات‌های نیروهای عربستان در یمن قطع کرده بود، رضایت نداشت. یک منبع در عربستان سعودی که به حلقه حاکمیت این کشور نزدیک است به رویترز گفت که ریاض بدون حمایت واشنگتن، چاره‌ای جز توافق با تهران نداشت حتی اگر این توافق باعث آزار آمریکا شده باشد. او گفت که این توافق نتیجه اقدام آمریکا است. با وجود این، رویترز به نقل از منبع نوشت که اگرچه هر یک از طرفین درخواست‌هایی دارند که طرف دیگر حاضر به پذیرش آن‌ها نیست اما هر دو طرف چاره‌ای ندارند جز اینکه کینه‌هایشان را کنار بگذارند. رویترز در پایان گزارش خود نوشت شاید عربستان سعودی چتر امنیتی آمریکا را ضعیف‌شده ببیند، اما همچنان آن را برای خود حیاتی می‌داند. در همین حال، دولت‌های غربی به یاد دارند که نفوذ ریاض در بازار بی‌ثبات نفت، آن‌ها را ملزم می‌کند که نگرانی‌های خود را کنار گذاشته و با حاکم واقعی و پادشاه آینده این کشور مواجه شوند.
منبع : یورو نیوز فارسی
.png){kind=logo}