چرا تحریم ها دلار را ارزان کرد؟



10 روز پس از آغاز دور دوم تحریم های آمریکا علیه اقتصاد ایران، سیر نزولی قیمت دلار همچنان ادامه دارد. به طوری که طی این 10 روز بهای هر دلار آمریکا از 14 هزار و 800 تومان به نزدیک 12 هزار تومان رسیده است.


این درحالی است که دور دوم تحریم های آمریکا افزون بر فروش نفت ایران، تجارت و مبادلات مالی و بانکی ایران را نیز در بر می گیرد. بر این اساس پیش بینی می شد که به لحاظ تاثیر گذاری این تحریم ها بر کاهش درآمد ارزی ایران، روند صعودی نرخ دلار همچنان ادامه داشته باشد.

اما 10 روز پس از آغاز تحریم ها، در جریان معاملات روز پنج شنبه بازار آزاد ارز تهران نرخ دلار در حال عقب نشینی به سمت 12 هزار تومان است. این نرخ حدود 45 روز پیش رکورد 19 هزار تومان را ثبت کرده بود. قیمت تمام سکه طلا نیز روز پنج شنبه به کمتر از 4 میلیون تومان رسید.

اکنون این سوال مطرح است که دلایل کاهش نرخ دلار طی روزهای اخیر چیست؟

مدیریت فضای روانی

برخی کارشناسان معتقدند، دولت ایران در مدیریت فضای روانی پس از تحریم ها موفق عمل کرده است. دولت با سوار شدن بر موج معافیت 8 کشور از تحریم خرید نفت ایران، این باور عمومی را القاء کرده که آمریکا در تحریم ایران کاملا شکست خورده و اخلالی در روند کسب درآمدهای ارزی ایران پیش نخواهد امد. همچنین دولت ایران در حال تبلیغ این رویکرد است که آمریکا در تحریم ایران تنهاست و سایر کشورها از تحریم های این کشور علیه ایران تبعیت نخواهد کرد.

این درحالی است که قیمت نفت در بازارهای جهانی سیر نزولی به خود گرفته و پایین ترین حد طی 10 ماه گذشته رسیده است. طی معاملات روز پنج شنبه بازار جهانی، بهای هر بشکه نفت پایه وست تگزاس اینترمدیت به 56 دلار و 22 سنت تنزیل کرد. این نرخ 40 روز پیش بیش از 76 دلار بود. همچنین قیمت هر بشکه نفت سنگین ایران نیز به 59 دلار رسیده است. یعنی تنها 4 دلار بیش از پیش بینی قانون بودجه سال 1397.

تاثیرگذاری با وقفه تحریم ها

مرتضی ایمانی راد، اقتصاددان، در گفت و گو با پایگاه خبری تجارت نیوز پیش بینی کرده تاثیر واقعی تحریم ها بر بازارها از جمله سکه و ارز طی از آذرماه بروز خواهد کرد و این بازارها التهاب قیمتی محدودتری را نسبت به سابق تجربه خواهند کرد.

به گفته آقای ایمانی راد بعید است که شرایط فعلی بازارها تا پایان سال دوام بیاورد چرا که با وجود عملکرد روانی خوب دولت و مدیریت بانک مرکزی، اجرای تحریم ها نیزبه خوبی پیش می رود، لذا تردیدی در محدود شدن درآمدهای ارزی کشور وجود ندارد.

آقای ایمانی راد همچنین برآورد کرده که طی ماه های آتی طلا بیش از دلار پتانسیل رشد قیمت دارد چرا بازار جهانی طلا آبستن رشد قیمت است. البته طی هفت ماه گذشته نرخ جهانی اونس طلا بیش از 100 دلار ارزان شده و به یک هزار و 210 دلار رسیده است.

مدیریت بانک مرکزی

در واکاوی دلایل کاهش قیمت دلار، محمد کشتی آرای، رئیس کمیسیون تخصصی طلا و جواهر نیز به خبرگزاری تسنیم گفته که کنترل قیمت ارز توسط بانک مرکزی دلیل عمده کاهش قیمت بوده و حفظ این روند هم منوط به ادامه اجرای این سیاست خواهد بود.

سیاست مورد اشاره آقای کشتی آرای، مدیریت نرخ بازار آزاد ارز از طریق فعال سازی بازارسازها و عرضه محدود و مستر ارز توسط بانک مرکزی است.

هر چند پیشتر رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده بود از ذخایر ارزی به مثابه ناموس این بانک حفاظت خواهد کرد و از عرضه آن برای مدیریت بازار استفاده نخواهد کرد ولی برخی فعالان  اقتصادی این روزها نسبت به تاثیرگذاری بانک مرکزی بر نرخ های بازار آزاد ارز خوشبین هستند.

جنبه سیاسی

البته مجیدرضا حریری، نایب رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین هم به خبرگزاری ایسنا گفته که دلیل نزول قیمت ارز، عرضه آن توسط سفته بازان و همچنین دارندگان پس انداز خرد ارزی بوده است.

آقای حریری تاکید کرده که دلیل اصلی این پایداری ها و صعود و نزول ها در نرخ ارز به این دلیل است که ارز و قیمت آن در ایران بیشتر جنبه سیاسی داشته و پارامترهای اقتصادی چندان در آن دخیل نیستند.

براساس همین رویکرد، برخی فعالان بازار تاکید دارند که شوک سیاسی و روانی تحریم ها پیش از وقوع آن ها تاثیر خود را بر بازار ارز گذاشته است و با تخلیه آن، عوامل واقعی اقتصاد در حال تاثیر گذاری بر تعیین نرخ ارز هستند.

برخی نگاه های سیاسی به سیر نزولی نرخ ارز طی روزهای اخیر نیز از این زاویه به موضوع نگاه می کنند که فشار حکومت ایرا بر نرخ ارز به خصوص طی روزهای اخیر تلاشی است موقت برای اثبات درستی رویکرد قهری نهادهای امنیتی و قضایی ایران با فعالان بازار آزاد ارز است. اشاره مصداقی آنها به تلاش رسانه های غیر خصوصی برای بزرگ نمایی تاثیر اعدام سلطان  سکه بر نزول قیمت ارز و سکه است.

شوک تحریم ها

اما برخی دیگر از کارشناسان و فعالان بازار معتقدند دلیل اصلی کاهش قیمت ارز در بازار آزاد ناشی از تاثیر تحریم هاست. بدین صورت که فراگیری گسترده تحریم ها بازار را دچار شوک کاهش تقاضا کرده است. تقاضای عمده بازار که از سوی صاحبان کسب و کار و واردکنندگان ارائه می شد، طی روزهای اخیر متوقف شده است. در واقع آنها در حال بررسی امکان ادامه مبادله با اقتصاد جهانی و یافتن شیوه های کم ریسک تر هستند، لذا فعلا خرید ارز را متوقف کرده اند. همچنین بخشی از فعالان اقتصادی پیش از تحریم ها خریدهای خود را انجام داده اند.

بنابراین اکثر کارشناسان اقتصادی پیش بینی می کنند که در صورت اجرای فراگیر تحریم ها از سوی آمریکا و محدود شدن دامنه تجارت ایران با سایر کشورها به شکل نفت و گاز در برابر غذا، تقاضای ارز در بازار ایران کاهش خواهد یافت و همین عامل موجب بروز نوسان های محدودتر قیمت خواهد شد. مگر آنکه هجوم خریداران عمومی برای حفظ قدرت خرید دارایی هایشان و خروج سرمایه از کشور، شتاب بیشتری به خود بگیرد.


منبع: EURONEWS