کدام کشورها در حذف صفر پولشان موفق بودند؟ آیا ایران شرایط حذف صفر را دارد؟


اقتصاد نیوز: بانک مرکزی پیش نویس لایحه حذف 4 صفر از پول ملی را تقدیم هیات دولت کرد.



به گزارش اقتصادنیوز چند سال پیش پژوهشکده پولی و بانکیدر گزارشی که زیر نظر محمدهادی مهدویان، مدیرکل اقتصادی پیشین بانک مرکزی انجام داده بود، به نگاه علم اقتصاد به این موضوع و تجربه دیگر کشورها پرداخته بود.در حیطه علم اقتصاد دو نگاه به این مقوله وجود دارد، برخی اقتصاددانان معتقدندکه حتی اگر دولت ها در زمینه کنترل و تثبیت تورم، تعهدات نهادی و سیاستی قوی نداشته باشند، این امر نباید مانع از سیاست اصلاح پول و حذف صفر شود؛ چراکه ناکارآیی اسکناس و پول ملی در تسویه مبادلات اقتصادی خود می تواند منشأ آربیتراژ و اصطکاک قیمتی را مهیا کند، چرا که اسکناس نمی تواند در تسویه مناسب مبادلات، کارکرد خود را به خوبی ایفا کند. اما دسته دیگری از اقتصاددانان تدوین و اجرای سیاست های تثبیت اقتصادی را به عنوان امری لازم در سیاست اصلاح پولی مورد تاکید قرار می دهند؛ در این مورد پیشی یا مقدم بودن سیاست های تثبیتی با اصلاح پول محل اختلاف است.اما قابل انکار نیست که ضریب موفقیت سیاست اصلاح پول ملی به میزان قابل توجهی ببه لنگرکردن انتظارات تورمی فعالان بازار و ارائه این سیاست در قالب بسته بزرگ تر سیاست غیرتورمی بستگی دارد. تجربه کشورهای دیگر نیز این موضوع را تایید می کند.

مهدویان در بررسی ای که از تجارب کشورها در زمینه حذف صفر ارائه کرده، آنها را به دو دسته موفق و ناموفق تقسیم کرده است. موفقیت یا عدم موفقیت این کشورها به طرز چشمگیری به کنترل تورم پس از اجرای سیاست حذف صفر بستگی داشته است. سیاست های اصلاح پول ملی در دو کشور آرژانتین و زیمباوه، جزوه تجربه های ناموفق به حساب می آید. در آرژانتین، دوره های حذف صفر با تورم های سالانه به طور متوسط بالای چندصد درصد یا حتی هزاران درصد همراه بوده است. این کشور پس از حذف 11 صفر از پول ملی خود طی سه مرحله از 1984 تا 1996، واحد پول جدید را پزو معرفی کرد و آن را به دلار آمریکا قفل کرد (در برابری یک به یک). اما پس از بحران سال 2002، در یک بحران عمیق مالی و بانکیگرفتار و دچار سقوط کامل اقتصادی شد. زیمباوه نیز در سه مرحله اقدام به حذف 25 صفر از پول ملی خود کرد. اما در این کشور نیز دوران گذاراصلاح پولی، با تورم های بسیار سنگین همزمان شده بود. این کشور پس از به کارگیری سیاست های مختلف پولی و شکست در اصلاح پولی، سرانجام در سال 2011 دلار و یورو را به عنوان پول قانونی به رسمیت شناخت.

اما در مقابل این دو کشور، ترکیه قرار میگیرد. ترکیه یک نمونه موفق از سیاست اصلاح پولی و حذف صفرهای زائد از اسکناس در گردش است که در سال 2005 دست به این اقدام زد. کشوری کا مابین دهه 70 تا 90 میلادی، تورم های بالاتر از 100 درصد را نیز تجربه کرده بود، در سال 2005 با تدوین و اجرای سیاست تثبیت اقتصادی، اقدام به حذف 6 صفر از پول کرد و در یک دوره 5 ساله، یک لیر جدید را جایگزین یک میلیون لیر قدیم کرد. اما در این دوره، تورم ترکیه کمتر از هر زمان دیگری در اقتصاد این کشور بود و باعث شد تا اهداف حذف صفر از واحد پول ملی تامین شود.

از این رو تجربه کشورهای موفق حاکی از این است که باید پیش نیازهایی را برای اصلاح پولی در نظر گرفت. مقامات بانک مرکزی در گذشته تاکید کرده بودند که برنامه بانک مرکزی برای حذف صفر در وهله اول، ثبات قیمت ها در قالب سیاست های پولی است و در وهله بعدی پس از کنترل تورم، اصلاح واحد پول نیز مورد توجه قرار می گیرد. در گزارش پژوهشی مهدویان نیز بر ضرورت کنترل تورم تاکید شده بود. علاوه بر این، برای اجرای این طرح ساختار و ترکیب اسکناس های فعلی و لزوم تغییر نظام های پرداخت و نسبت بندی اسکناس و سکه در کشور نیز مورد توجه قرار گرفته است. چه تجربه کشورهای موفق و چه تجربه کشورهای ناموفق در این زمینه نشان می دهد که اجرای سیاست های پولی حمایتگر وپشتیبان از این طرح، یک عامل تعیین کننده در نیل به اهداف اجرای موفقیت آمیز طرح اصلاح پولی است. علاوه بر اینها، اصلاح پولی مستلزم توجه به امور آموزشی، اطلاع رسانی و روابط عمومی قوی و گسترده نیز است تا اجرای طرح از اقبال عمومی برخوردار باشد. در مجموع می توان این برداشت را کرد که اصلاح پولی در شرایط حاضر برای اقتصاد ایران هم از نظر حسابداری لازم و هم از نظر اقتصادی ضروری است. از نظر حسابداری می تواند برای یک دوره میان مدت برخی کاستی ها را برطرف کند و حداقل از زحمت سروکار داشتن با واحد پول ملی بکاهد. اما این قطعا حل کننده تمام مساله نیست و برای اینکه کارآیی این سیاست به حداکثر برسد، باید سیاست های پولی در کنارش قرار گیرند و فضای انتظارات تورمی تنگ شود.


منبع: اقتصاد نیوز